www.eprace.edu.pl » euro » Etapy dochodzenia do unii walutowej » Etap trzeci 1999 - 2002

Etap trzeci 1999 - 2002

Trzeci etap integracji walutowo-gospodarczej był finalnym procesem powstania jednej waluty Wspólnoty. Rozpoczyna się on od pełnego funkcjonowania Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego.

Rozpoczęcie pełnego funkcjonowania przez ESBC i EBC

Europejski System Banków Centralnych oraz Europejski Bank Centralny został ustanowiony na mocy Traktatu z Maastricht. Obie te instytucje zastąpiły Europejski Instytut Walutowy. W skład ESBC wchodzi EBC oraz narodowe banki centralne państw członkowskich Wspólnoty. EBC rozpoczął swą działalność 1 stycznia 1999 roku, siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem. Instytucje te kierowane są przez te same organy decyzyjne, czyli przez:

Działalność EBC finansują wszystkie kraje Unii, bez względu czy są w strefie euro, czy też poza nią. Kapitał EBC wynosi 5 mld EUR, który może ulec zwiększeniu na podstawie decyzji Rady Zarządzającej. Największy udział w kapitale Europejskiego Banku Centralnego mają Niemcy 24,5%, Francja 16,9%, Włochy 14,9% ( patrz tabela 8)57.

Banki Narodowe Udział w proc. w EBC
Bank Belgii - Banque Nationale de Belgique 2,8885%
Bank Danii - Danmarks Nationalbank 1,6573%
Bank Niemiec - Deutsche Bundesbank 24,4096%
Bank Grecji - Bank of Greece 2,0585%
Bank Hiszpanii - Banco de Espana 8,8300%
Bank Francji - Banque de France 16,8703%
Bank Irlandii - Central Bank of Ireland 0,8384%
Bank Włoch - Banca d`Italia 14,9616%
Bank Luksemburga - Banque Centrale du Luxembourg 0,1469%
Bank Holandii - De Nederlandsche Bank 4,2796%
Bank Austrii - Oesterreichische Nationalbank 2,3663%
Bank Portugalii - Banco de Portugal 1,9250%
Bank Finlandii - Suomen Pankki 1,3991%
Bank Szwecji - Sveriges Riksbank 2,6580%
Bank Anglii - Bank of England 14,7109%

Banki Narodowe Wspólnoty zostały zobowiązane do przekazania na rzecz EBC 50 mld EUR, swoich rezerw walutowych, w zależności od ich procentowego udziału w kapitale zakładowym EBC. Rada Zarządzająca w lipcu 1998 roku nakazała przekazanie rezerw na rzecz EBC w kwocie 39,46 mld ECU z czego 15% w złocie, a 85% w walutach obcych58.

Celem ESBC jest utrzymanie stabilności cen, a także wspieranie polityki gospodarczej państw UGW, jednakże wtedy gdy nie koliduje to z celem podstawowym. Traktat z Maastricht tak określa zadania stojące przed ESBC:

Realizuje te zadania poprzez wydawanie rozporządzeń i decyzji. Rozporządzenia obowiązują w całości i bezpośrednio wszystkie państwa Wspólnoty. Decyzja jest wiążąca tylko w odniesieniu do podmiotu do, którego została skierowana. EBC posiada także możliwość wydawania niewiążących zaleceń i opinii, które może także opublikować

EBC posiada także wyłączne prawo do wydania zgody na emisje banknotów, które mogą być emitowane przez EBC jak i przez narodowe banki centralne. EBC wydaje także zgodę na emisje monet. Tak więc kształtowanie polityki monetarnej przeszło całkowicie z banków narodowych na rzecz Europejskiego Systemu Banków Centralnych. Kraje członkowskie zobowiązane są do dostosowania statutów swych banków centralnych do zasad ujętych w traktacie z Maastricht. Miało to na celu zapewnienie wystarczającej niezależności ESBC, co było niezbędnym warunkiem realizacji skutecznej polityki pieniężnej60.

Rada Zarządzająca określiła cel jakim jest stabilność cen, jako sytuacje w której roczny wzrost cen w strefie euro jest mniejszy niż 2%. Praktyka pokazała, że ESBC był w stanie realizować swój główny cel ( stabilizacja cen ) wyznaczony w Traktacie (zob. tabela nr 9).

Tabela nr 9. Inflacja i wzrost gospodarczy w państwach UE61.

Kraj Inflacja w procentach Wzrost PKB w procentach
1996-00 2000 2001 2002 2003 1996-00 2000 2001 2002 2003
Belgia 1,6 2,7 2,4 1,6 1,5 2,7 3,7 0,8 0,7 1,4
Niemcy 1,1 1,4 1,9 1,3 0,9 1,8 3,1 0,7 0,2 0,2
Gracja 4,6 2,9 3,7 3,9 2,8 3,8 4,2 2,7 2,0 2,1
Hiszpania 2,6 3,5 2,8 3,6 2,8 3,8 4,2 2,7 2,0 2,1
Francja 1,3 1,8 1,8 1,9 1,9 2,8 4,2 2,1 1,2 1,1
Irlandia 2,6 5,3 4,0 4,7 3,8 9,8 10,0 5,7 6,3 -
Włochy 2,4 2,6 2,3 2,6 2,9 1,9 3,1 1,8 0,4 0,7
Luksemburg 1,7 3,8 2,4 2,1 2,0 7,2 8,9 1,2 1,1 -
Holandia 1,9 2,3 5,1 3,9 2,5 3,7 3,3 1,3 0,2 0,2
Austria 1,2 2,0 2,3 1,7 1,0 2,8 3,6 0,6 1,1 1,0
Portugalia 2,4 2,8 4,4 3,7 3,4 3,9 3,7 1,6 0,4 -1,2
Finlandia 1,6 3,0 2,7 2,0 1,2 4,7 5,1 1,2 2,2 1,3
Strefa euro 1,6 2,1 2,3 2,3 2,0 2,6 3,5 1,5 0,8 0,8
Dania 2,0 2,7 2,3 2,4 2,0 2,7 2,9 1,4 2,1 1,5
Szwecja 1,1 1,3 2,7 2,0 2,0 3,3 4,5 1,4 1,9 2,0
Wielka Brytania 1,6 0,8 1,2 1,3 1,1 2,9 3,1 2,1 1,9 2,1
UE - 15 1,7 1,9 2,2 2,1 1,8 2,7 3,5 1,6 1,0 1,1

Polityka pieniężna EBC była stosunkowo restrykcyjna czego powodem było pogorszenie się sytuacji budżetowej największych państw Unii takich jak Niemcy, Francja, Portugalia, Włochy. Restrykcyjna polityka, otrzymała społeczną akceptacje, ponieważ nastąpił wyraźny spadek bezrobocia w państwach strefy euro. Stopa bezrobocia w strefie euro zmniejszyła się z 10% w latach 1996-2000 do 8% w roku 200162.

Ustanowienie Kursów konwersji

Niezbędnym warunkiem do funkcjonowania jednej waluty, było ustanowienie kursów konwersji. Ustalały one wartość euro wyrażoną w walutach narodowych. Kursy te miały być ustalone na podstawie warunków ekonomicznych nie zaś politycznych.

W dniach z 2 na 3 maja 1998 Rada Europejska postanowiła, że z dniem 1 stycznia 1999 roku kursy pomiędzy walutami państw Wspólnoty zostanie usztywniony nieodwołalnie na poziomie kursów występujących w ramach Europejskiego Systemu Walutowego. Szybsze podanie do wiadomości, że podstawą wymiany walut narodowych będzie centralny kurs ESW, spowodowane było chęcią uniknięcia perturbacji na międzynarodowych rynkach finansowych. Powodem oparcia się na kursach centralnych ESW było to, że kursy rynkowe walut krajów zakwalifikowanych do pełnego uczestnictwa w budowie UGW, odpowiadały kursowi centralnemu ESW. Ostatecznie kursy (patrz tabela nr 10) ustalone przez Rade Europejską 2 maja 1998 zostały zatwierdzone, po propozycjach dodatkowych Komisji Europejskiej oraz konsultacji z Europejskim Bankiem Centralnym, przez Rade 31 grudnia 1998 roku o godzinie 13.3063.

40,3399 BEF franków belgijskich

1,95583 DEM marek niemieckich

166,386 ESP peset hiszpańskich

340,750 GDR drachm greckich

6,55957 FRF franków francuskich

0,787564 IEP funtów irlandzkich

1 EUR = 1936,27 ITL lirów włoskich

40,3399 LUF funtów luksemburskich

2,20371 NLG guldenów holenderskich

13,7603 ATS szylingów austriackich

200,482 PTE eskudo portugalskich

5,94573 FIM marek fińskich

Tabela nr 10. Kurs konwersji64.

Wraz z zatwierdzeniem stałych i nieodwracalnych kursów wymiany walut narodowych na euro, można było przejść do finalnego etapu integracji gospodarczo-walutowej, czyli wprowadzenia nowej waluty, wpierw w formie bezgotówkowej aby następnie przejść do jej fizycznego wprowadzenia.

Finalny proces wprowadzania jednej waluty europejskiej65

Traktat z Maastricht zakładał, że wprowadzenie euro do obiegu będzie trwało trzy i pół roku od 1 stycznia 1999 roku do 30 czerwca 2002 roku. Państwa Wspólnoty zrezygnowały z koncepcji tak zwanego „wielkiego skoku” polegającego na natychmiastowym wprowadzeniu nowej waluty. Zdawano sobie bowiem sprawę, że sama produkcja banknotów i monet pochłonie sporo czasu, do tego trzeba było przygotować do całej operacji podmioty gospodarcze, konsumentów i instytucje publiczne oraz niepubliczne. Szczegółowe zasady dotyczące procesu wprowadzania euro uregulował dodatkowe wydane przez rozporządzenia Rady, Komisji oraz Europejskiego Banku Centralnego. Stanowiły one:

Na posiedzeniu w Luksemburgu, Rada Europejska (grudzień 1997 rok), przyjęto harmonogram wprowadzania euro, oraz potwierdzono, że wprowadzanie do obiegu monet i banknotów w państwach strefy euro rozpocznie się od 1 stycznia 2002 roku i będzie trwało sześć miesięcy. Przyjęty harmonogram mówił o dwóch fazach wprowadzania euro:

Jak wspomnieliśmy euro zostało wprowadzone w formie bezgotówkowej 1 stycznia 1999 roku. Mechanizm był taki sam jak w przypadku ECU, w nowej walucie dokonywano transakcji międzybankowych, a także indywidualne transakcje bezgotówkowe68.

Kampania informacyjna była ważnym czynnikiem przygotowującym społeczeństwo państw Unii do zmiany waluty. Główne cechy i elementy kampanii informacyjnej określił Europejski Bank Centralny. Kampania informacyjna była prowadzona za pośrednictwem:

Jak wspomnieliśmy wcześniej EBC był odpowiedzialny za produkcje nowej waluty. Wydawał on pozwolenia na jej produkcje narodowym bankom centralnym ( patrz tabela nr 11)70. Jednakże później dokonano podziału kompetencji i za koordynacje produkcji monet była odpowiedzialna Komisja Europejska, a za produkcje banknotów EBC.

Tabela nr 11. Miejsca produkcji banknotów i monet euro.

Państwo Banknoty Euro Bilon Euro
Austria Oesterreiche Banknoten- und Sicherheitsdruck Mennica Austriacka (Wiedeń)
Belgia Narodowy Bank Belgii (Bruksela) Królewska Mennica Belgijska (Bruksela)
Finlandia Setec Oy (Vantaa) Mennica Finlandii (Vantaa)
Francja Bank Francji (Chamalieres)

Oberthur (Chantepie)

Mennica Paryska (oddział¸ w Pessac)
Grecja Bank Grecji (Ateny) Bank Grecji (Ateny)
Hiszpania Fabrica Nacional de Moneda y Timbre (Madryt) Fabrica Nacional de Moneda y Timbre,

Real Casa de la Moneda (Madryt)

Holandia Johan Enschede & Zn. (Haarlem) Mennica Holenderska

(Utrecht)

Irlandia Centralny Bank Irlandii (Dublin) Centralny Bank Irlandii, Currency Center (Dublin)
Niemcy Bundesdruckerei (Berlin)

Giesecke & Devrient (Monachium)

Giesecke & Devrient (Lipsk)

Berlin, Monachium, Stuttgart, Karlsruhe, Hamburg
Portugalia Valora (Carregado) Imprensa Nacional, Casa da Moeda (Lizbona)
Włochy Bank Włoch (Rzym) La Zecca (Rzym)

Produkcja monet rozpoczęła się w maju 1998, banktotów zaś później bo dopiero w lipcu 1999. Ilość wyprodukowanych banknotów i motet do 1 stycznia 2002 roku, obrazuje tabela nr 12.

Tabela nr 12. Produkcja banknotów i monet euro71.

Państwo Liczba banknotów

(w milionach sztuk)

Udział w całkowitej

produkcji banknotów euro (w %)

Liczba monet (w milionach sztuk) Udział w całkowitej

produkcji monet euro (w %)

Austria 550 3,7 1 800 3,5
Belgia 550 3,7 1 957 3,8
Finlandia 225 1,5 1 052 2,0
Francja 2 265 15,2 8 150 15,8
Grecja 617 4,1 1 333 2,6
Hiszpania 1 924 12,9 7 085 13,7
Holandia 659 4,4 2 800 5,4
Luksemburg 46 0,3 120 0,2
Niemcy 4 783 32,1 17 000 32,9
Portugalia 537 3,6 1 296 2,5
Włochy 2 440 16,4 7 940 15,4
Ogółem 14 890 100 51 611 100

Jak widzimy do końca 1 stycznia 2002 roku wyprodukowano prawie 15 miliardów banknotów i około 52 miliardów bilonu. Nominalna wartość banknotów wynosiła około 633 miliardów EUR, natomiast bilonu 16 miliardów EUR. Natomiast liczbę wyprodukowanych banknotów i monet do 1 stycznia 2002 roku, według nominału przedstawia tabela nr 1372.

Tabela nr 13. Liczba wyprodukowanej waluty euro.

Monety
nominał liczba

(w milionach sztuk)

udział w całkowitej

produkcji monet

euro (w %)

1 cent 9 000 17,4
2 centy 7 260 14,1
5 centów 7 894 15,3
10 centów 8 272 16,0
20 centów 6 076 11,8
50 centów 5 657 11,0
Banknoty
1 EUR 4 773 9,2
2 EUR 2 681 5,2
5 EUR 3 155 21,2
10 EUR 3 221 21,6
20 EUR 3 406 22,9
50 EUR 3 283 22,0
100 EUR 1 231 8,3
200 EUR 223 1,5
500 EUR 371 2,5

Priorytetowe znaczenie dla wprowadzenia nowej waluty do obiegu, miało wcześniejsze zaopatrzenie w nią, instytucji sektora bankowego. Wcześniejsze zaopatrzenie tych instytucji umożliwiała wytyczna EBC z 10 stycznia 2001 roku. Wcześniejsze zaopatrzenie miało odbywać się w dwóch płaszczyznach:

Państwa strefy euro przywidziały dla swoich obywateli, możliwość zakupu tzw. zestawów startowych składających się tylko i wyłącznie z monet. Wartość nominalna tych zestawów była różna w poszczególnych państwach Wspólnoty. Przykładowy zestaw startowy obrazuje tabela nr 14. Sprzedano ponad 1,6 miliarda zastawów startowych, składających się z 4,2 miliarda monet.

Tabela nr 14. Niemiecki zestaw startowy74.

Wartość nominalna Liczba monet w zestawie

startowym

Wartość

w euro

1 cent 1 0,01
2 centy 1 0,02
5 centów 2 0,1
10 centów 3 0,3
20 centów 4 0,8
50 centów 4 2,00
1 euro 3 3,00
2 euro 2 4,00
  20 10,23
    = 20 DEM

Okres finalny wprowadzenia nowej waluty rozpoczął się 1 stycznia 2002 roku, kiedy to euro znalazło się w pełnym obiegu. Walutę wprowadzano za pomocą:

Warunkiem sprawnego wprowadzenia euro, była także systematyczna wymiana walut narodowych na nowy pieniądz. Musiano ją zakończyć przed upływem terminu obowiązywania podwójnego obiegu walutowego, w którym prawnym środkiem płatniczym były waluty narodowe oraz euro. Wymianą tą zajmowały się banki centralne, banki komercyjne oraz urzędy pocztowe ( tylko w Austrii, Belgii, Francji, Włoszech oraz Luksemburgu). Ostateczny termin wymiany walut narodowych został określony odmiennie w poszczególnych państwach strefy euro. Terminy do kiedy będzie obowiązywała waluta narodowa oraz wymiany i skupu walut narodowych strefy euro przedstawia tabela nr 15.

Tabela nr 15. Wymiana, czas obowiązywania i skup walut narodowych76.

Kraj Do kiedy waluta

narodowa będzie prawnie uznanym

środkiem płatniczym

Do kiedy będzie można

wymienić waluty narodowe na euro w banku komercyjnym

Do kiedy będą skupowane waluty narodowe (po utracie statusu prawnego środka płatniczego)
Austria 28.02.2002 28.02.2002 (po tej dacie

zależnie od decyzji

poszczególnych banków)

Bezterminowo
Belgia 28.02.2002 28.02.2002

od 01.03.2002

do 31.12.2002 wymiana

będzie możliwa wyłącznie

poprzez zdeponowanie

banknotów i monet na rachunku bankowym

Banknoty: bezterminowo

Monety: koniec 2004

Finlandia 28.02.2002 28.02.2002 (po tej dacie

zależnie od decyzji

poszczególnych banków)

29.02.2012
Francja 17.02.2002 30.06.2002 (dla osób

nie będących klientami

banków do 17.02.2002)

Banknoty: 10 lat

Monety: 3 lata

Grecja 28.02.2002 28.02.2002 Banknoty: 10 lat

Monety: 2 lata

Hiszpania 28.02.2002 30.06.2002 Bezterminowo
Holandia 27.01.2002 31.12.2002 Banknoty: 31.12.2031

Monety: 31.12. 2006

Irlandia 09.02.2002 W trakcie ustaleń Bezterminowo
Luksemburg 28.02.2002 30.06.2002 Banknoty: bezterminowo

Monety: 31.12.2004

Niemcy 31.12.2001 Przynajmniej do 28.02.2002

lub 31.03.2002 zależnie

od decyzji poszczególnych

banków

Bezterminowo
Portugalia 28.02.2002 30.06.2002 Banknoty: 20 lat

Monety: 31.12.2002

Włochy 28.02.2002 28.02.2002 (po tej dacie zależnie od decyzji poszczególnych banków) 10 lat

Ostatnim elementem procesu wprowadzenia euro, było systematyczne wycofywanie z rynku walut narodowych. Operacja ta rozpoczęła się jeszcze przed 1 stycznia 2002 roku, wykonywały ja głównie banki komercyjne. Wartość narodowych banknotów do końca grudnia 2001 roku, spadła z 280 miliardów EUR do 207 miliardów EUR, bilonu z 17,9 EUR do 16,3. Natomiast już pod koniec lutego 2002 roku ich wartość wynosiła jedynie 38,6 miliarda EUR ( banknoty ), oraz 10 miliardów EUR ( bilon )77.

Na ostatecznym wycofaniu walut narodowych, kończy się ostatni etap wprowadzania nowej waluty europejskiej - euro. Od tej chwili dwanaście państw Unii Europejskiej posługiwało się jedną walutą, zakończyła się integracja walutowa.



komentarze

Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.